Opdat wij niet vergeten

Van Poeldonk tot Market – Garden.

Bij het monument op de Poeldonk vond op 4 Mei 1990 een bijzondere herdenking plaats. Naast Nederlandse en Engelse veteranen waren er voor het eerst ook Amerikaanse veteranen aanwezig, een groep van dertig personen op tournee door Europa. Zij behoorden tot de befaamde 101e Airbornedivisie, die zo markant bij grootscheepse operatie Market – Garden in September 1944 betrokken was (bij de luchtlandingen nabij gemeente Son en Grave). Met deze gedurfde actie begon in feite de bevrijding van Nederland.

Honderden transportvliegtuigen al of niet voorzien van zweefvliegtuigen vervoerden dagenlang troepen (parachutisten) en materiaal. Nergens was het zo druk als in onze omgeving. In de buurt van Den Bosch lag namelijk het centrale verzamelpunt, “Ellis“ vanwaar de diverse doelen, Arnhem, Groesbeek, Son en Grave werden aangevlogen. Vooral de laagvliegende Dakota’s met hun sleepvliegtuigen maakte grote indruk op vriend en vijand.

Soms vielen ze ten prooi aan afweergeschut van de Duitsers zoals ook in Den Dungen, Berlicum en Sint-Michielsgestel. In Den Dungen kwamen twee zweefvliegtuigen(gliders) terecht, een Engels en een Amerikaans toestel.

Bij een gevecht met toesnellende Duitse soldaten,  sneuvelde de Amerikaan, Leo Toussignant toen hij de aftocht dekte van zijn kameraden. Zes Amerikanen en vier Britten konden tot de bevrijding van Den Dungen op 25 Oktober 1944 onderduiken.

Schuilplaats piloten bij villa van Lanschot, Den Dungen (Tekening uit boek, Pilotenstraat …een naam met geschiedenis).

De onderduikplaats was een droogstaande oudegierput met hiernaast een oud tuinhuis, (zie tekening). Het geheel was gelegen in een boomgaard dicht bij het centrum van het dorp.

De voedselvoorziening was een groot probleem. Een centrale rol bij dit alles speelde de familie van Meurs, waar moeder van Meurs voor het warme eten zorgde. De familie van Meurs kreeg hierbij hulp van Dorus van Hamond. Zij hebben, met gevaar voor eigen leven, de onderduikers steeds van eten en drinken voorzien.

Dat het onderduik adres niet verraden werd is een compleet  wonder want het was een publiek geheim maar de onderlinge solidariteit van de Dungenaren was groot, zodat de operatie met succes kon worden bekroond.

Bij de herdenking in 1990 waren voor het eerst sinds die tijd alle piloten van de twee gliders weer in Den Dungen. Van Engelse zijde waren dit Skip Evans en Dan Griffiths, van de kant van de Amerikanen waren, Weldon Mc. Bride en Sam Brandenburg. Het Amerikaanse bezoek was voorbereid door de Nederlandse Canadees, Peter van Breevoort uit Amsterdam die in 1944 onderduiker/pilotenhelper was in Den Dungen. Hij was de man die alle “Dungense Amerikanen” wist op te sporen.

Hun komst naar Den Dungen was voor de toenmalige burgemeester Mr. F.  Speetjens en het organiserend comité aanleiding hun verblijf en de herdenking met groot ceremonieel te vieren.

Vanaf het gemeentehuis werd het hele gezelschap in een enorme oorlogsduck (amphibievoertuig) gevolgd door een Amerikaanse Dodge naar de Poeldonk vervoerd. Inmiddels waren er al vele bezoekers naar de Poeldonk gekomen om deze bijzondere herdenkingsplechtigheid bij te wonen.

Tijdens de herdenking werd namens de aanwezige Amerikanen het woord gevoerd door delegatieleider ex-legerofficier Kelly  Stumpus, veteraan van de 101e Airborne Divisie, destijds geland nabij gemeente Son.

Voor de Engelse aanwezige sprak gliterpiloot sergeant, Dan Griffiths die (intussen vriend van Den Dungen geworden) zijn speciale dank uitsprak voor de destijds van de Dungense bevolking ondervonden hulp.

Vriendschapsband Den Dungen - Portishaed.

Dan Griffiths, afkomstig uit het Engelse Portishead (bij Bristol), heeft sinds 1984 toen bij de 40-jarige herdenking van de bevrijding op diverse plaatsen in Zuid-Nederland vele contacten met  geallieerde veteranen ontstonden, ook altijd contact blijven onderhouden met Den Dungen.

In 1986 bezocht hij basisschool  “Het Kiemveld”. Samen met Jos Korsten, basisschool docent van groep 8, wist hij een scholenpenfriendkontact  tot stand te brengen. Later volgden diverse wederzijdse bezoeken, van kinderen met hun ouders en andere belangstellenden. http://proto.thinkquest.nl/~jrc106/

Sinds 1990 kwam er een officiële vriendschapsband tot stand tussen beide gemeenten in de vorm van de stichting Den Dungen – Portishead.

Ieder kwartaal wordt door de stichting een nieuwsbrief uitgegeven onder de naam, Twinning News.

Bij de 50- jarige herdenking van de bevrijding in 1994 werd in Den Dungen een bijzonder monument onthuld, het monument  Silent Wings(vliegende vleugels), een eerbetoon aan allen die betrokken waren bij de inzet van de Market-Garden zweefvliegtuigen: piloten, inzittende en helpers op de grond. Zonder hun inspanning was de operatie in Brabant,  niet zo succesvol kunnen verlopen.

Monument  “Silent Wings 1944 –1994”, staat in het centrum van het dorp op het plein bij zorgcentrum “De Donk” vlak bij de kerk. Ieder jaar nog bezoekt een Engelse delegatie van het Gliders Pilot Regiment  rond de 17e september, de startdatum van Market-Garden in 1944, dit monument.

Hoewel niet liggend in het landingsgebied zal Market-Garden via de  pilotenonderduik altijd sterk met  Den Dungen verbonden blijven. Er is ook een Pilotenstraat waarover Dungenaar Jacques van Eekelen in 1984 een boekje schreef onder de naam: Pilotenstraat .…een naam met geschiedenis.

Tot op de dag van vandaag leeft die geschiedenis voort.  

Met dank aan de heer Jacques van Eekelen. Hij heeft voor mij de geschiedenis over het  Market-Garden in Den Dungen, op een voortreffelijk manier gerealiseerd zodat deze op de website:  “Monument Poeldonk” geplaatst kon worden. Ook dank voor het beschikbaar stellen van foto’s.      

Voor vragen betreffende over het Market Garden, gelieven kontact op te nemen met de heer Jacques van Eekelen.

Zijn postadres voor correspondentie is:

Beschrijving monument “Silent Wings” http://www.oorlogsmonumenten.nl/  

Als de link niet meteen naar het monument Silent Wings gaat, klik dan op zoeken en vul dan bij plaats  "Den Dungen" in en bij Zoek op woord(en) "Silent Wings"