Opdat wij niet vergeten

Toespraak op 4 mei herdenking 2006 te Den Dungen

Door de heer A. Hoes 

Geachte aanwezigen,

Bij de totstandkoming van Indië – monumenten hoor je nogal eens de opmerking dat de inzet van Politionele Acties bedoeld waren om gezag dat vóór de inval van Japan in ons toenmaligeN. O. I. werd toegepast te herstellen. Deze opmerking opmerkingen raken kant nog wal. De militaire opdracht niet om te onderdrukken maar om de daar wonende Nederlanders en goedwillende bevolking die werden bedreigd door rondtrekkende jonge nationalisten te bevrijden en beschermen.

Tienduizenden inwoners waren vóór die inzet van Nederlandse troepen koelbloedig vermoord. U kunt zich wellicht voorstellen dat ik bij zo een uitspraak dat duiveltje in mijn oor hoorde fluisteren: “ Wat jammer dat deze persoon geen familielid heeft verloren bij de Politionele Acties.”

Het was een unieke gebeurtenis in onze Nederlandse geschiedenis. Rond 150.000 militairen werden in circa 4 jaar heen en terug verscheept naar en van de andere kant van de wereldbol. Ongeveer 6500 van hen zagen hun familie in Nederland niet meer terug. Dit betekent dat gemiddeld iedere dag 4 à 5 mannen omkwamen ofwel uitgerekend per jaar 1450.

Onder hen was dat Johan van Ham en Wim Kuypers die wij beiden vandaag ook hier herdenken. Het veroorzaakte veel leed en verdriet in het Moederland. Zij allen vertrokken met een verkrampte glimlach onbewust van het feit dat het hun laatste oogcontact met familie en kennissen zou kunnen zijn. De om zijn prachtige natuur geprezen: “Gordel van Smaragd”, zoals

N. O. I. wordt genoemd, werd voor hen hun kerkhof.

Bewonderenswaardig was de wijze waarop men zich aanpaste aan het tropische land en de ondoorgrondelijke bevolking. Het waren vaak onmenselijke situaties die hen overkwamen. Nachtelijke beschietingen op hun kampement of nachtelijke acties naar daar waar alarm werd geslagen. Bedreigende dagpatrouilles, hinderlagen, ondermijningen van wegen en bruggen en konvooibeschietingen. Daarnaast rekening houdend met een té korte en niet aan de terreingesteldheid van dat land toegepaste opleiding. Verouderde wapens en niet voldoende aangepaste uitrusting. Elementen die een kordaat en succesvol optreden belemmerde. Dit alles in schrille tegenstelling met de opleiding, uitrusting en verzorging van de huidige “Vredesmissies”

En al was dat alles al frustrerend en bijna ondoenlijk, de psychische problemen waren das te erger.

Jouw kameraad waar jij een paar uur te voren nog mee had zitten praten en lachen sneuveld. Binnen 24 uur begraven, zoals wettelijk in de tropische warmte is voorgeschreven. Ineens verdwenen uit jouw leven. Een niet te begrijpende leegte.

Het bericht dat je vader, moeder of andere dierbaren in dat verre thuisland zijn overleden en reeds dagen of weken geleden zijn begraven en jij geen afscheid van hebt kunnen nemen.

De brief van jouw verloofde of vriendin die regelmatig schreef en waar jij steeds met kloppend hart naar uitkeek en met liefdesgevoel opende. Die brief die nu inhield dat zij de verkering verbreekt omdat het nog zo lang duurt voor jij weer terugkomt… Die zelfde jonge vrouw had je gekust, omarmd en gehuild toen jij als dienstplichtige werd weggestuurd. Hoe moest het verder gaan; weg toekomstdroom. Geen mogelijkheid om met haar te praten, om te verwerken.

Vele landgenoten hebben zich nooit in deze situatie verdiept, niet kunnen begrijpen wat voor een verdriet deze mannen in stilte moesten doormaken.

Zij die het geluk hadden terug te kunnen keren konden gaan werken aan hun toekomst. Zij die niet terugkwamen hadden geen toekomst. Juist daarom mogen zij niet vergeten worden en moeten wij hen blijven gedenken. Blijven gedenken betekent doorgeven aan volgende generaties. Dat bereik je door iets zichtbaars te creëren. Een monument waar je in stilte en gedachte bij hen kunt zijn. Daarom is het nodig jongeren daarop te attenderen en hen bij de herdenking te betrekken. De namen op dat monument te lezen van hen die ons ontvielen bij de uitvoering van de opdracht die de toenmalige regering hen meegaf….

                                           Breng ORDE en VREDE!

Tot slot vraag ik nog even Uw aandacht en geduld voor uitleg van een ceremonieel onderdeel bij vele militaire herdenkingen, n.l. “dodenappèl”. Vele aanwezigen bij de herdenking bij het Indië – monument te ’s-Hertogenbosch waren nogal onder de indruk en begrepen niet goed wat de betekenis hiervan is. Welnu, het Franse woord “appèl” betekent “bijeenroeping”.

Als een bij elkaar horende groep militairen zich verzamelen worden hun namen luid en duidelijk afgeroepen door hun commandant. Ieder die genoemd wordt geeft aan dat hij aanwezig is door “present” te roepen. Zo is gecontroleerd dat niemand van de groep ontbreekt.

Bij het dodenappèl worden de op het monument vermelde namen van de omgekomen militairen afgeroepen door iemand die als commandant optreedt. Een of meerdere personen antwoorden met het woord “present” te roepen. Deze actie is een controle of geen van de namen op het monument vergeten kunnen zijn.

 Dank voor Uw geduld en aandacht

 Spreker; dhr. A. Hoes, ’s – Hertogenbosch

Indië - veteraan