Opdat wij niet vergeten

Ve Vi Vo (Vereniging tot Viering van Volksfeesten)

"Ons idee, om de slag rond de Dungense brug in een monument vaste vorm tot memorie te geven, brachten wij reeds in november 1969 ter kennis en daarna bleek het meteen bij onze dorpsgenoten aan te slaan”.

Deze woorden zei Dhr. Jos Smits als voorzitter van het comité VeViVo, in zijn openingswoord, tijdens het onthullen van het monument op 5  mei 1970.

Met deze woorden heeft hij niets teveel gezegd, omdat er nu nog steeds vele dorpsgenoten de jaarlijkse dodenherdenking komen bijwonen, om hen die gevallen zijn mede te gedenken.

De leden van comité VeViVo waren:

• De heer A.G.G. (Jos) Smits, voorzitter

• Mevrouw R. (Ria) van Boven, secretaresse

• De heer W. (Willem) van Doorn, penningmeester

• De heer H.C. (Huub) Cooymans, lid van het dagelijks bestuur

• De heer J. (Jan) van Lieshout, ook lid van het dagelijks bestuur.

Zij waren er unaniem er over eens, dat er een monument moest komen op de plek waar die oorlogshandelingen hebben plaatsgevonden. Het VeViVo bestuur heeft zich daarvoor tot op het uiterste voor ingezet, wat zal blijken in deze samenvatting. 

Om het oorlogsmonument te kunnen realiseren heeft het comité VeViVo op 8 maart 1970 een brief aan gemeente Den Dungen verzonden met het verzoek om een bedrag van fl. 1.300,- beschikbaar te stellen voor het oprichten van een gedenksteen op de Poeldonk. Aangezien gemeentebestuur op korte termijn moest beslissen was haast geboden, omdat de officiële onthulling door het gemeentebestuur op 5  mei a.s. moest plaatsvinden, vanwege dat het de 25ste verjaardag was van de bevrijding. Het VeViVo bestuur hoopte op een gunstige beslissing en zag dit alles met grote belangstelling tegemoet.

Op 1 april 1970, kwam het antwoord van de gemeente Den Dungen bij het VeViVo bestuur binnen. Het was geen goed bericht. De mededeling was; “Uw verzoek om een bedrag van fl. 1.300,- beschikbaar te stellen voor het oprichten van een gedenksteen op de Poeldonk, is behandeld in de gemeenteraad van 21 maart j.l. Na een uitvoerige discussie is op uw verzoek afwijzend beschikt”.

Raadsvergadering 20 Maart 1970

Het college van burgemeester en wethouders was onderling zo verdeeld dat deze ten aanzien van het verzoek zelf geen voorstel indiende maar de voorkeur er aan gaf om de Raad zelf een beslissing te laten nemen. Maar ook gemeenteraad was hopeloos verdeeld geraakt over deze kwestie om medewerking te geven voor het gevraagde subsidie bedrag.

De discussie werd geopend door de heer van Beek die informeerde wanneer het verzoek bij de gemeente is binnengekomen. Dit bleek 10 maart te zijn. Waarop het raadslid constateerde dat de gemeenteraad nauwelijks de tijd heeft gekregen de zaak vooraf te bestuderen. En omdat de tijd dringt is de Raad niet in de gelegenheid na te gaan of er alternatieve mogelijkheden zijn. Bijvoorbeeld of het monument goedkoper of soberder uitgevoerd kan worden.

De heer van Thiel wees er op dat het comité VeViVo er met een bijdragen van 1.300 gulden er niet is. De grondprijs moet hier nog worden bijgeteld. Wethouder H. van Hamond zette uiteen waarom B. en W. de Raad geen pré-advies over deze zaak hebben doen toekomen. Een snelle beslissing is vereist maar er rijzen naar aanleiding van het verzoek nogal wat vragen. Moet er contact worden opgenomen met de gemeente bestuur van Sint-Michielsgestel, en hoe zit het met de grond, om maar enkele vragen te nemen. Daarom wilde B. en W.  de Raad geheel zelf laten beslissen over ’t verzoek en er geen voorstel aan verbinden.

Raadslid de heer Kappen gaf als zijn persoonlijke mening dat het plaatsen van een oorlogsgedenkteken, 25 jaar na de bevrijding, “een beetje mosterd na de maaltijd” is. Een monument dient een zeker inhoud te hebben.

Maar in Den Dungen hebben zich uitsluitend normale oorlogshandelingen voorgedaan. De heer Kappen betwijfelde of “De Dungenaar” als zodanig bij de gebeurtenissen van  mei 1940 betrokken is geweest.

De burgemeester, de heer G. Baron van Voorts tot Voorts, gaf als oordeel dat een monument eerder geplaatst had moeten worden maar dat het nu wel wat laat is. Waarop de heer van Thiel reageerde: “We kunnen nu misschien nog iets goed maken”. De heer van Uden merkte op: “ Ik vind het een geweldig idee”. Volgens hem zijn in het bedrag van 1.300 gulden alle kosten inbegrepen. De heer van Thiel herhaalde dat de grond er nog bij moest worden gerekende, waarop de heer van Uden verwees naar de zinsnede in het verzoekschrift van VeViVo dat er, met gunstige resultaat, contacten zijn met de grondeigenaar.

Wethouder van Hamond herinnerde de Raad eraan dat het comité al 2.500 gulden aan subsidie gekregen heeft om de bevrijdingsfeesten in  mei te kunnen organiseren. Als daar nog eens 1.300 gulden bij komt dan heeft de gemeente een aardig bedrag uitgegeven. 

Stenen blok

Raadslid de heer W.van Breugel verklaarde dat het bedrag hem niet interesseerde. Hij was er tegen het comité nog een bijdrage te geven. “We kunnen nu niet meer aan dit soort dingen beginnen”, zei het raadslid. “De gemeente kan het geld wel beter besteden dan aan zo’n stenen blok”.

De heer van Uden wilde van het woord ”stenen blok” niet weten. “Het is een monument en of we dat nu of 10 jaar geleden plaatsen doet er niet toe." De heer van Breugel noemde enkele zaken waaraan het geld beter kan worden besteed, zoals riolering of een sporthal. De heer van Hamond voegde zich hier bij aan bij deze opvatting, die ook gedeeld werd door de heer Kappen. Het bedrag is volgens de wethouder beter besteed aan de jeugd, sport of onderwijs. En hij wees er nogmaals op dat VeViVo al 2500 gulden subsidie gekregen heeft. De heer van Uden informeerde daarop of er niet eerst meer bijzonderheden kunnen worden verzameld, alvorens een beslissing te nemen. Wethouder van Hamond antwoordde dat die mogelijkheid er gewoon niet is: de volgende raadsvergadering wordt vlak voor de bevrijdingfeesten gehouden. “We staan als gemeente voor het blok”, aldus de wethouder.

De burgemeester bracht ten slotte het voorstel van de heer van Breugel in stemming om de gevraagde subsidie van 1300 gulden niet te verlenen. Met zeven tegen vier stemmen ging de raad met dit voorstel akkoord. De vier raadsleden die wél voorstanders zijn voor plaatsing van een gedenkteken waren de heren M.Lamers, Chr.van Thiel, J.van Uden en wethouder J. van Zandbeek. 

Actie voor “Gedenkteken VeViVo”

Het was een ontzettende tegenvaller voor het VeViVo bestuur, er moest nu snel iets gebeuren. In het Brabants Dagblad schreef men al met grote koppen, “Kan gedenksteen op 5  mei in Den Dungen worden onthuld?”

Het VeViVo bestuur ging niet bij de pakken neer zitten en ging zelf het benodigde geld inzamelen. Het idee van VeViVo in zijn oproep om geld in te zamelen voor het oprichten van een monument bleek geweldig aan te slaan. Er werd een rekening geopend bij de Dungense boerenleenbank met de slogan, “Gedenkteken VeViVo”. Op korte termijn waren er velen geïnteresseerde die vrijwillige bijdragen gingen storten en er was al snel een bedrag van 600 gulden op deze rekening overgemaakt. In totaal ontving het comité een bedrag van 900 gulden voor dit doel.

Toch gekomen

“Terecht mogen wij vaststellen dat dit monument er interdaad gekomen is dóór en vóór die gemeenschap waarvan wij deel van uitmaken”.

Dhr. Smits vertelde dat de benodigde grond kosteloos beschikbaar werd gesteld door de heer Toon Schuurmans.

Bestuurslid, architect de heer H.C. Cooymans die de tekening gemaakt heeft en het aannemers bedrijf, de Gebr. Lamers zal voor de verwezenlijking van het monument het minimum aan kosten berekenen.

De werkzaamheden voor het oprichten van het monument waren door het VeViVo bestuur, die er met hart en ziel alles voor gedaan hadden om het monument toch te doen plaatsen, in volle tevredenheid voor elkaar gekomen.

Ik kan mij voorstellen dat op 5  mei 1970, (toen nog de dag van Nationale bevrijding) het een heel bijzondere gebeurtenis was, het monument was op tijd klaar voor de onthulling.

Op deze dag kon het bestuur van VeViVo, voorzitter heer Jos Smits: ons monument; zoals hij dat noemde, het aan de Dungense gemeenschap aanbieden.

Burgemeester, de heer G. Baron van Voorts tot Voorts, was verzocht om het monument te onthullen.

Toekomst

Op 5  mei 1970 om 10.30 uur, verzocht de heer Smits de burgemeester het monument te onthullen. Deze wees de aanwezigen erop dat het verwijlen bij het verleden alleen weinig zinvol is. “En in de mij toegewezen tijd wil ik het accent juist naar aanleiding van deze samenkomst eerder op de toekomst dan op het verleden richten”. Het monument moest ook in de toekomst de voorbijgangers wijzen op de les van het verleden. Kennis van het verleden heeft alleen zin, wanneer die benut wordt om te trachten de toen begane fouten niet te herhalen. De burgemeester legde er de nadruk op dat men bij het herdenken van de bevrijding niet egoïstisch moet zijn. “Hetgeen wij deze bijeenkomst herdenken is niet, althans niet in de eerste plaats, het persoonlijke maar het universele”. En even later: “ Wij kunnen niet meer doen of alles wat zich hier heeft afgespeeld nog pas gisteren is gebeurd”. “Als zo dadelijk het teken, ter herinnering aan hetgeen hier 25 jaar geleden is voorgevallen, zal zijn onthuld, dan zal dit gedenkteken uiteraard bij vele uwer in eerste plaats herinneringen van persoonlijke aard oproepen. Maar ik meen, dat de juiste zin van dit gedenkteken voor de mensen van nu en van morgen een waarschuwing zal moeten en alleen maar kunnen zijn”.

Hierna onthulde de burgemeester het monument door het verwijderen van de Nederlandse vlag die er omheen gebonden was. Daarna legde hij een krans, namens de gemeente Den Dungen, welk bloemstuk werd gevolgd door stukken van de buurtvereniging Poeldonk en van de jongeren van deze buurtschap. De plechtigheid bijeenkomst werd besloten met een woord van Pastoor W.Cox en van de voorzitter de heer H.Pijnappels, van de buurtvereniging, waarna de harmonie Wilhelmina het Wilhelmus speelde.

Nog steeds wordt de herdenking plechtigheid druk bezocht.

Opheffing VeViVo

Vanaf de jaren ’60 was er in Den Dungen een comité “VeViVo”, Vereniging tot Viering van Volksfeesten genaamd (tegenwoordig, Oranje Comité). Het Comité VeViVo heeft haar activiteiten in 1976 beëindigd. De exacte datum is mij onbekend.

Volgens mijn gegevens, is met het beëindigen van het comité VeViVo, de nog beschikbare financiën (het bedrag weet ik niet) aan mijn vader overgedragen. Mijn vader vertelde dat dit bedrag uiteindelijk door giften van gegoede personen en met vereende krachten waren bijeengebracht en daardoor was overgehouden. Bij het opheffen van het comité VeViVo bestuur is dat liquidatiebedrag van VeViVo, aan de gemeente medegedeeld het te willen bestemmen aan het monument op de Poeldonk. Comité VeViVo had uiteindelijk unaniem besloten om het restant van het kasgeld ter beschikking te stellen aan de heer A. Schuurmans ter compensatie van de grond waar het monument op staat en voor het onderhoud daarvan.

Mijn vader heeft het comité VeViVo toegezegd, zolang het in zijn vermogen ligt het onderhoud en de naaste omgeving er voor zal zorgen dat alles netjes wordt bijgehouden om de toekomstige herdenkingen op een waardige manier te doen plaatsvinden.

Het VeViVo bestuur had alle vertrouwen, dat Toon Schuurmans dit zou nakomen. Dat is ook altijd door hem bijzonder goed nagekomen.

Bij het overdoen van zijn woning heeft hij zelfs geregeld, dat wij het monument de volle aandacht geven. Wij zullen doorgaan op dezelfde manier zoals vader het altijd gedaan heeft om het monument en de naaste omgeving, en ten behoeven van de jaarlijkse herdenking ervoor te zorgen dat de plechtigheid optimaal kan geschieden.

De familie Toon Schuurmans heeft als het ware het monument geadopteerd.

Speld van verdiensten

De raad van gemeente Den Dungen heeft op voorstel van burgemeester en wethouders van 22 februari 1994, de zilveren speld van verdiensten toegekend aan Toon schuurmans, voor het onderhoud van het oorlogsmonument en het kosteloos beschikbaar stellen van zijn grond in 1970.

De genoemde familie heeft sinds die tijd het oorlogsmonument en naaste omgeving en ten behoeven van de jaarlijkse dodenherdenking op 4  mei in perfecte staat van onderhoud aan de gemeenschap gepresenteerd. Op 18 september 1994 is de speld van verdiensten in zijn woning op de Poeldonk, in de huiskamer door burgemeester W. de Laat hem opgespeld.

Zijn reactie was: ”Het is heel mooi maar het had allemaal niet gehoeven, ik deed gewoon wat ik moest doen, maar toch bedankt hiervoor”.

Op 14 Maart 1998 is, vader Toon Schuurmans, overleden.

Zijn vrouw Dien, die ook heel veel deed, zorgde er altijd voor dat de organisatie en de gasten, die voor en na de jaarlijkse herdenking, bij ons kwamen werden ontvangen op de dag van de 4^e  mei. De vlag halfstok aan de mast, bij het monument, was altijd haar werk. Moeder Dien Schuurmans – Minkels, is overleden op 18 Juli 1999.

Nog één keer VeViVo

In  mei 1980 kwam het oude inmiddels opgeheven VeViVo bestuur nog een keer in actie. Zij hadden tot groot ongenoegen geconstateerd, dat er op j.l. 4  mei, geen herdenking heeft plaatsgevonden aan het monument op de Poeldonk, dat vanaf 1970 er staat voor dat doel. De Nederlands regering had inmiddels, 4  mei als nationale dag voor de gevallenen en oorlogsslachtoffers uitgeroepen van oorlog 1940-’45. Gemeente Den Dungen werd verzocht om bij de eerstvolgende dodenherdenking hieraan aandacht en wat kosten daaraan te willen besteden, om in de toekomst de dodenherdenking voortaan te realiseren.

Het oude VeViVo comité, gaat er vanuit dat de gemeente gehoor zal geven zodat de Dungense bevolking in de komende jaren de mogelijkheid heeft, om de gevallenen van de tweede wereldoorlog te kunnen gedenken.

Sindsdien is er gehoor gegeven en heeft gemeente Den Dungen en hun medewerkers de jaarlijkse herdenking een optimale medewerking gegeven, ieder jaar zijn er veel bezoekers die aan de herdenking deelnemen. Veel lof is dan ook op zijn plaats voor, comité VeViVo, die door hun volharding het monument heeft verwezenlijkt. De Dungense bevolking stond achter het idee, en is nog steeds betrokken bij het oorlogsmonument op de Poeldonk, dat op de juiste plaats staat.