Opdat wij niet vergeten

Toespraak door de Heer A. Hoes

TOESPRAAK 4 mei 2004. Monument Den Dungen.

Ik sta hier en kijk de weg af. Ik zie in mijn gedachten vijf of zes motoren met zijspan en opgemonteerd wapen aan weerszijden van de weg schuin weggeschoven in de sloot liggen.

Ik zie kapot geschoten en uitgebrande huizen en vele beschadigde bomen. Zondag 12 mei 1940

Ik zag twee dagen tevoren een boerderij op het Grinsel in vlammen opgaan. Een vijandig vliegtuig wierp zijn bommenlast af om aan zijn tegenstander te kunnen ontsnappen. Vrijdag 10 mei 1940

Het zijn gedachten die jou nooit meer loslaten.

Waarom probeerden militairen hier een overmachtige vijand te stoppen. Was het een strategisch punt? Zeker niet. Was er geen uitweg verder terug te trekken? Had de vermoeidheid door angst en spanning toegeslagen en een soort verdoving veroorzaakt? Was de commandant een man van "Voor koningin en Vaderland" om daarvoor zijn leven te laten? Wat een heldenmoed!

Hoe uniek om op deze plek het monument te plaatsen. De plek waar het bloed van hen die vielen de grond kleurde en men nog jaarlijks de kruitdampen weer probeert op te snuiven.

Nederland, het moederland bezet. Twee jaar later het prachtige koloniale gebied; ons Nederlands-Oost-Indie. Onze dorpsgenoot Johan van Ham verloor zijn leven bij de heldhaftige zeeslag in de Java-zee.

Na ruim vier en een half jaar bezetting; de bevrijding van Nederland. De keuze van jongeren om als oorlogsvrijwilliger naar Nederlands-Oost-Indie te gaan voor de bevrijding onder Amerikaans bevel. Deels idealisme; deels avonturisme.

Het kwam niet zo ver. De bommen op Hirosjima en Nagasaky vielen. Plotselinge wapenstilstand waardoor een impasse in ons overzees gebied ontstond. Jonge nationalisten eisten vrijheid, trokken als rovende en moordende benden door het land. Duizenden Nederlanders, Indo's, Chinezen en eigen landgenoten die aan de Nederlandse kant stonden kwamen daarbij om het leven. Met spoed werden in Nederland dienstplichtigen opgeroepen. Samengevoegd met de reeds opgeleide oorlogsvrijwilligers werden de zogenaamde Indie-bataljons geformeerd. Té korte opleiding, te slecht en verouderd materiaal. Maar het kon niet anders.

Deze zware en verantwoordelijke taak moest Nederland zelf opknappen. Bij de akties in deze immens uitgestrekte archipel verloren wij ca. 6.500 merendeels jonge mannen. Daaronder Wilhelmus Kuypers. Ik kende hem goed. Hij maakte deel uit van mijn Compagnie.

Onze opdracht was niet veroveren of heroveren. Wij gingen om "orde en vrede" te brengen. Daarnaast ook humanitaire hulp. De naam “Politionele Akties” duidt op een politie taak; orde brengen.

De Nederlandse politiek, vooral door tegenwerking van grootmachten als Amerika en Engeland, verloor de strijd. Het leger werd er echter op afgerekend. Ten onrechte! Daarom moeten wij intens belangstelling tonen voor de jonge mannen die hierbij omkwamen.

Maar ook hun nabestaanden daarbij betrekken. Merendeels waren zij niet in de gelegenheid naar het graf te gaan aan de andere kant van de aardbol om daar hun verdriet te verwerken. Juist daarom moeten in ons land monumenten worden opgericht met daarop de naam van hun dierbaren.

Deze monumenten zijn essentieel als gedachtegoed, om deze historisch unieke expeditie van ca. 150.000 militairen in onze Nederlandse geschiedenis te laten voortleven. Daarnaast heeft het ook een belangrijke educatieve waarde. De verschrikkingen van oorlogsgeweld moeten naar opvolgende generaties worden overgedragen. Hoe kan dat beter dan met zichtbare monumenten. Bij vele gedenktekens geschiedt dit reeds door bezoeken van leerlingen die veelal ook een bezoek brengen aan oorlogsmusea.

Het is een plicht voor mij en ons allen om aan deze herinneringen mee te werken. Bijvoorbeeld door op gepaste momenten met kinderen en kleinkinderen daarover te praten. Zo'n moment is er bij voorbeeld als zij getuigen zijn van de verschrikkingen van oorlogsgeweld bij het nieuws op televisie. Een uitgesproken gelegenheid om dan met hen te praten over begrip hebben voor een ander, pret- tig met elkaar omgaan en ruzies vermijden. Ontspannen zijn en geen moeilijkheden zoeken.

Ik heb in het kort de oorlog in Europa aangeroerd; de Duitse bezetting. Maar zo ook de oorlog in Azië en de gevolgen na de Japanse bezetting; de Politionele Akties. Begrijpelijk, ik heb beiden beleefd. Het blijft je onbewust bezig houden.

Daarom is het een goed initiatief geweest hier deze herdenkingen samen te voegen. Treffender zou het nog zijn ook de namen van de omgekomen militairen en matroos op een plaats te brengen. Wellicht het overdenken waard! Prettiger ook voor de nabestaanden die dan bij deze herdenking met het lezen van de naam van hun bloedver- wanten in gedachten en gevoelens dichter bij hen kunnen zijn.

Ik dank de organisatoren van deze herdenking voor de gelegenheid die zij mij hebben gegeven een bijdrage te kunnen leveren aan de bewustwording van een nationale plicht.

Ik dank ook U allen hier aanwezig, voor Uw geduld en aandacht en hoop met mijn oproep iets aan U ter overdenking te hebben meegegeven.

Het ga U allen goed.